Du lịch Hà Nội - Văn Miếu Quốc Tử Giám là nét văn hóa về một ngôi trường học từ thời xưa tại đất kinh thành Thăng Long xưa. Ngày trước Văn Miếu chỉ dùng để phục vụ cho việc học của các Hoàng Tử sau mở rộng thu nhận cả các học trò giỏi trong thiên hạ...
Vị trí: Đường
Quốc Tử Giám, quận Đống Đa, Hà Nội.
★ Ðặc điểm: Văn Miếu được xây
dựng tháng 10 năm 1070, thờ Khổng Tử, các bậc Hiền triết của Nho giáo và Tư
nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An, người thầy tiêu biểu đạo cao, đức trọng của nền
giáo dục Việt Nam. Năm 1076, nhà Quốc Tử Giám được xây kề sau Văn Miếu, ban đầu
là nơi học của các hoàng tử, sau mở rộng thu nhận cả các học trò giỏi trong
thiên hạ.
★ Văn Miếu có tường bao quanh xây bằng gạch. Bên trong có
những lớp tường ngăn ra làm 5 khu. Khu thứ nhất bắt đầu với cổng chính, trên
cổng có chữ Văn Miếu, dưới cổng là đôi rồng đá mang phong cách thời Lê sơ (thế
kỷ 15). Lối đi ở giữa dẫn đến cổng Ðại Trung Môn mở đầu cho khu thứ hai. Hai
bên còn hai cổng nhỏ. Vẫn lối đi ấy dẫn đến Khuê Văn Các (gác vẻ đẹp của sao
khuê, chủ đề văn học). Hai bên gác cũng có hai cổng nhỏ. Khu thứ ba là từ gác
Khuê Văn tới Ðại Thành Môn, ở giữa khu này có một hồ vuông gọi là Thiên Quang
Tỉnh (giếng trời trong sáng) có tường bao quanh.
★ Hai bên hồ là hai khu vườn bia tức nơi dựng các tấm bia
ghi tên những người đỗ tiến sĩ (năm 1993 với sự tài trợ một phần của tổ chức
doanh nghiệp Mỹ, Ban Quản lý Văn Miếu đã dựng được tám ngôi nhà che cho các bia
này). Tiến sĩ là người đỗ cao nhất trong kỳ thi Ðình. Ngày trước, người đi học
sau khoảng 10 năm đèn sách đủ vốn chữ để dự thi Hương tức khoa thi tổ chức liên
tỉnh, cứ ba năm mở một khoa. Ðạt điểm cao của kỳ thi này đạt học vị Cử nhân.
Năm sau các ông Cử tới kinh đô dự kỳ thi Hội. Những người đủ điểm chuẩn sẽ dự
kỳ thi Ðình (thi Hội và thi Ðình thực ra là hai giai đoạn của một cuộc thi).
Trúng tuyển kỳ thi này được gọi là Tiến sĩ. Ðỗ Tiến sĩ có thể được bổ làm quan.
Hiện có 82 bia, xưa nhất là bia ghi về khoa thi năm 1442, muộn nhất là bia khoa
năm 1779. Ðó là những di vật quý nhất của khu di tích. Bước qua cửa Ðại thành
là tới khu thứ tư. Một cái sân rộng, hai bên là dãy nhà Tả Vu, Hữu Vu, vốn dựng
làm nơi thờ các danh nho. Cuối sân là nhà Ðại bái và Hậu cung, kiến trúc đẹp và
hoành tráng. Tại đây có một số hiện vật quý: bên trái có chuông đúc năm 1768,
bên phải có một tấm khánh đá, trên mặt có khắc bài văn nói về công dụng của
loại nhạc khí này.
★ Bố cục của toàn thể Văn Miếu như vậy muộn nhất
là cũng có từ đời Lê (thế kỷ 15 - thế kỷ 18). Riêng Khuê Văn Các mới được dựng
khoảng đầu thế kỷ 19, nhưng cũng nằm trong quy hoạch tổng thể vốn có của những
Văn Miếu (như Văn Miếu ở Khúc Phụ, Trung Quốc, quê hương của Khổng Tử, có đủ Ðại
Trung Môn, Khuê Văn Các, Ðại Thành Môn, Ðại Thành Ðiện, bia tiến sĩ...). Khuê
Văn Các ở Văn Miếu Hà Nội thường là nơi tổ chức bình các bài văn thơ hay của
các sĩ tử.